De evolutie van de (grafische) identiteit van het
Design Museum Gent
Doorheen haar geschiedenis heeft Design Museum Gent verschillende namen gehad: Museum voor Sierkunst, Museum voor Sierkunst en Vormgeving, Museum voor Sierkunst en Industriële Vormgeving en Design Museum Gent. Elke naam weerspiegelde verschillende visies op wat het museum zou moeten zijn. In de beginjaren was er geen algemene grafische identiteit zoals we die vandaag kennen. Sommige grafisch ontwerpers zoals Frida Burssens werkten vaak voor het museum en de sjablonen ontworpen door Octave Landuyt werden meermaals gebruikt voor verschillende tentoonstellingen.
Het hernoemen van een museum gaat doorgaans hand in hand met een nieuwe (grafische) identiteit. De naamsverandering naar Museum voor Sierkunst in 1977 markeerde de oprichting van een meer samenhangende en herkenbare identiteit. In datzelfde jaar stelde Piet Vandekerckhove (1945- 2015) het logo voor, dat met kleine wijzigingen nog steeds gebruikt wordt. Het logo bestaat uit drie diagonale lijnen in twee tegenovergestelde richtingen. Aan de linkerkant lopen de lijnen door tot een horizontaal punt, terwijl de lijnen aan de rechterkant worden doorgesneden op hun snijpunt. Het gebruik van het serif lettertype Rockwell, ontworpen in de jaren 1930, met een vaak krappe letterafstand gaat samen met het logo. Sommigen zeggen dat de samenvoeging van de ‘K’ en de ‘A’ in het logo staat voor de oorspronkelijke organisatie van Design Museum Gent genaamd ‘Dienst voor de Kunstambachten in Oost-Vlaanderen vzw’.
In de jaren 1970 en 1980 speelde het logo een prominente rol in de algemene grafische identiteit. Het drukwerk uit deze periode toonde het logo in verschillende texturen, soms met felle kleuren of in bepaalde materialen, afhankelijk van de context. De titel en aanvullende informatie werden herhaaldelijk boven en onder het logo geplaatst. Veel van de ‘materiaal’-logo’s werden fysiek geproduceerd, terwijl andere werden gesimuleerd. Vandekerckhove toonde een grote veelzijdigheid in de vormelijke weergave van het logo. In de loop der jaren werd het logo afgebeeld als een juweel, maar ook als keramiek, papier, glas, aluminium, textiel en zelfs in zand. Dit voegde een extra laag toe aan de identiteit van elke aparte tentoonstelling. Ondanks variaties in kleur en uitwerking vormden ze een doordacht en samenhangend geheel.
Voor elke tentoonstelling publiceerde Design Museum Gent een vierkante catalogi. Op de cover stond dezelfde afbeelding als op de affiches, met een titel in een gelijkaardige compositie bovenaan. De lay-out binnenin het boek kwam tot stand door te werken met een consistent raster van verticale lijnen die de kolommen en afbeeldingen verdeelden. Hoewel rationeel, werd het raster soms uitgedaagd door de ontwerper en de inhoud, wat getuigt van Vandekerckhove’s vindingrijkheid. De flyers en uitnodigingen waren eenvoudiger vormgegeven, met papieren in wisselende kleuren en het logo steeds in zwart.
Vanaf 2002 werd onder leiding van Vandekerckhove & Devos een strengere grafische identiteit doorgevoerd. Het logo werd kleiner en wit, gecombineerd met de nieuwe naam van het museum, Design Museum Gent. De woorden ‘Design’ en ‘Gent’ werden in een serif Didone lettertype weergegeven, terwijl ‘museum’ in kleine letters in een sans-serif Helvetica Neue lettertype werd geplaatst. Op de affiches stonden close-up studiobeelden van objecten op een grijze of zwarte achtergrond. De tentoonstellingstitel stond bovenaan de afbeelding in het sans-serif lettertype.
Deze identiteit werd tot 2014 gebruikt op alle communicatiematerialen van het museum, zoals enveloppen, visitekaartjes en brieven. Het contrast met de vorige grafische identiteit is groot en betekende een radicale verandering. Met de nieuwe naam ‘Design Museum Gent’ werd het ontwerp sterk beïnvloed door de intentie om de scope van de collectie uit te breiden en een breder publiek te bereiken. De focus verschoof van vakmanschap naar designobjecten en cultuur.
De betrokkenheid van Piet Vandekerckhove in het museum veranderde doorheen de jaren als gevolg van de evolutie van zijn carrière. Daarom kunnen we op het drukwerk verschillende signaturen herkennen. Piet Vandekerckhove begon zijn carrière als zelfstandig ontwerper in 1978 toen hij zijn bureau oprichtte onder de naam Vandekerckhove & Co. De naam zou later veranderen in Vandekerckhove & Van Zandweghe. In die tijd werkte hij samen met tekstschrijver Erik Van Zandweghe, die uitsluitend teksten schreef. Wanneer hun samenwerking werd beëindigd, werd de naam opnieuw Vandekerckhove & Co. In 1990 vervoegde Michel Devos Vandekerckhove en vormden ze Vandekerckhove & Devos.2 In 2000 telde het bedrijf 40 medewerkers. Na het overlijden van Piet Vandekerckhove in 2015 is het bureau blijven verder werken onder dezelfde naam.
Sinds haar ontstaan heeft Design Museum Gent verschillende identiteiten gekend. Dat is te verklaren door de groei in bezoekerscijfers en de evolutie van de collectie. Vanaf de begindagen tot de oprichting van het Museum voor Sierkunst en doorheen de verschillende naamsveranderingen heeft de visuele identiteit van het museum diverse transformaties gekend. Het iconische logo met zijn diagonale lijnen en kenmerkende typografie weerspiegelde het vermogen van het museum om zich aan te passen. De bijdragen van Piet Vandekerckhove hebben een onuitwisbare stempel gedrukt op de grafische identiteit van het museum door middel van dit herkenbaar en veelzijdig symbool.
