Belgisch Instituut
Grafisch Ontwerp

La Lune Menteuse

D-E-A-L studio

en Laurens Otto over

RESOLUTION magazine

Terwijl de maan de getijden beïnvloedt, strijkt het Belgisch Instituut voor Grafisch Ontwerp neer op de hut van PLEASURE ISLAND in samenwerking met HARING BOOKS. Tijdens dit evenement hebben we redacteuren en grafisch ontwerpers uitgenodigd om hun verhalen over drie onafhankelijke tijdschriften te onthullen. Redacteur Laurens Otto en ontwerpbureau D.E.A.L. vertelden ons meer over hun samenwerking aan het tijdschrift RESOLUTION.

Laurens Otto: Dank je Leroy Meyer en Pia Jacques voor de uitnodiging – het is erg fijn om aan het strand te zijn. Mijn naam is Laurens Otto, ik ben de oprichter van RESOLUTION magazine. Ik werk ook als conservator in het Museum Dhondt-Dhaenens. We zullen het RESOLUTION magazine presenteren met Victor Coupaud en Morgane Le Ferec, beide grafisch ontwerpers. Ze zijn D-E-A-L en gevestigd in Brussel.

Ik zal wat meer vertellen over RESOLUTION en vooral over het laatste nummer ‘HOT PICTURES’. Met D-E-A-L werk ik al vier jaar samen. Naast RESOLUTION Magazine hebben we ook samengewerkt aan de nieuwe grafische identiteit van Argos in Brussel.

RESOLUTION gaat over veel dingen. Resolutie betekent het detailniveau van een digitaal beeld, maar resolutie betekent ook een agenda of een duidelijk doel. Het tijdschrift heeft resoluties. Toen ik het tijdschrift begon, was dat als reactie op twee dingen. Ten eerste merkte ik op dat veel discussies binnen de kunstwereld simpelweg daar blijven – ze worden herhaald in een echokamer. Ik was geïnteresseerd in het creëren van een ruimte waar discussies breder konden worden en andere mensen konden betrekken, buiten de kunstwereld. In het geval van het digitale beeld betekent dit mensen die werken in de verschillende industrieën die dergelijke beelden produceren. Het tijdschrift gaat niet over wat een beeld betekent, maar over hoe het wordt geproduceerd. Ik wilde een tijdschrift hebben dat op een andere manier betrokken was bij kunstenaars. Kunstenaars zijn niet alleen betrokken om dit of dat onderwerp te portretteren, maar ze zijn eerder betrokken bij technische discussies en maken deel uit van het redactionele proces. Op een meer profaan niveau worden ze ook uitgenodigd om edities te maken.

De tweede positie van het tijdschrift is dat het in contrast staat met bepaalde tijdschriften die geïnteresseerd zijn in hedendaagse kunst in het algemeen. Waarom niet een tijdschrift oprichten dat een sterke en duidelijke vraag heeft en deze vraag keer op keer herhaalt? Deze vraag is: “wat doen digitale beelden behalve dingen voorstellen?” Ik ben niet geïnteresseerd in wat een beeld afbeeldt, maar hoe de circulatie ervan onze wereld vormgeeft. Ik zal een voorbeeld geven: toen ik merkte dat AIRbnb snel begon te groeien, kwam dat omdat het professionele fotografen begon in te schakelen en ze duidelijke richtlijnen gaf over hoe een appartement moest worden gefotografeerd: witte muren, wat quasi oude meubels, een paar persoonlijke details (maar niet te veel) en natuurlijk de groothoeklens die het appartement groter doet lijken. Wat interessant is, is dat deze richtlijnen werden overgenomen door veel mensen, restaurants, IKEA, enzovoort… Het is een duidelijk geval waarbij bepaalde richtlijnen voor een beeld een realiteit worden, in dit geval ‘luchtruimte’ genoemd. Een beeld is dus niet alleen een representatie van de wereld, het kan deze ook vormgeven.

Ik zal nog twee woorden zeggen over ons laatste nummer, dat is gemaakt met gastredacteuren Kyveli Mavrokordopoulou en Giacomo Mercuriali. Als we één overkoepelende vraag hebben, “wat doen digitale beelden behalve dingen voorstellen”, was de vraag van dit nummer: “hoe stellen digitale beelden enerzijds klimaatverandering voor en dragen ze anderzijds ook bij aan het opwarmen van de planeet?” Het heet “Hot Pictures” omdat beelden hitte genereren wanneer ze worden geproduceerd. Een van de gastredacteuren wilde het nummer ‘pictorial thermodynamics’ noemen, wat hetzelfde betekent als ‘Hot Pictures’, maar iets minder sexy is.

Je zou kunnen zeggen dat sinds Plato’s grot je een bepaalde hoeveelheid energie nodig hebt om beelden te produceren. In dat geval was vuur nodig om schaduwen te creëren, en vandaag, met digitale beelden, is de energiebehoefte veel groter. We zouden ons moeten afvragen wat hun invloed op de planeet is. Ik kan nog een laatste voorbeeld geven van deze brede relatie tussen digitale beelden en klimaatverandering als een vraag aan het publiek: “wat betekent impressionisme voor jou?” Als je aan Monet of Turner denkt, wat denk je dan dat het was? Wat denk je dat ze probeerden te doen? (…) Als je aan de grote impressionisten denkt, denk je misschien aan deze prachtige schilderijen die nieuwe wolken voorstellen. Zoals een auteur in dit tijdschrift uitlegt, heeft het impressionisme de mist gemystificeerd. Het beschouwde de wolken van de industriële revolutie als een soort esthetische nieuwigheid. In die lijn kunnen we ons vandaag afvragen of we, wanneer we gedetailleerde beelden zien van bosbranden of giftige wolken, het naderende klimaatramp achter deze beelden missen? Dat is een van de belangrijkste vragen van dit nummer. Laten we dieper ingaan op de details met Victor en Morgane, over de vele beslissingen die hebben geleid tot het grafisch ontwerp van dit nummer.

Victor Coupaud: Bedankt voor deze introductie. Met Morgane, als D-E-A-L studio, werd ons gevraagd om te werken aan de visuele identiteit van de hele reeks van het tijdschrift RESOLUTION. Bedankt ook dat we in het Engels mogen spreken, want ons niveau in het Vlaams staat nog niet toe om vloeiend te spreken, maar we werken eraan. Misschien kunnen we ingaan op de algehele grafische identiteit. We zullen proberen het niet te beknopt te maken om het wat aantrekkelijker te maken, zoals Laurens al zei. Laurens kwam naar ons toe met het idee om een tijdschrift te maken, maar de taak was een beetje nieuw voor ons, omdat het zich ergens tussen een tijdschrift en een revue bevindt. We moesten een specifiek formaat vinden. Daarom is RESOLUTION niet heel groot, maar ook niet te klein – het is het compromis dat we hebben gesloten. Een belangrijk aspect was de economische kant van het tijdschrift. Dit vormt natuurlijk ook het tijdschrift zelf: we kozen voor enkele kleuren, zwart-wit en vervolgens één Pantone PMS, die telkens verandert op basis van de omslag.

Morgane Le Ferec: Het papier is gewoon offsetpapier. Er is slechts één kleurensectie in het tijdschrift (een visueel essay door Femke Herregraven). We hebben ontworpen volgens het budget dat we hadden.

Victor: We hebben het basisrecept gemaakt voor het hele nummer. Tot nu toe zijn er slechts twee nummers, maar dit verandert een beetje met het volgende. We hebben ook de keuze gemaakt om slechts twee lettertypen te gebruiken, een die iets meer monospace is in verband met het digitale aspect van het tijdschrift, en de andere is een herziening van de Times New Roman, genaamd ‘Happy Times’, ontworpen door Lucas Lebihan voor het IKOB-museum hier in België.

Morgane: We hebben voor die laatste gekozen omdat Times het standaardlettertype is dat je op internet vindt wanneer je geen stylesheet gebruikt.

Morgane: Een beetje zoals in een klassiek tijdschrift hebben we verschillende stijlen voor elk artikel: interviews zijn op een bepaalde manier ontworpen, essays op een andere manier, enzovoort. We hebben verschillende lay-outs op basis van de inhoud. Maar we hebben besloten om overal hetzelfde lettertype en dezelfde broodtekst te behouden. We hebben geprobeerd om in het hele tijdschrift twee letterteksten te behouden om consistent te blijven.

Laurens: Sorry dat ik onderbreek, maar de olifant in de kamer is de vraag ‘waarom zou je een papieren tijdschrift maken over een digitaal beeld?’. Voor mij was het erg belangrijk om een tijdschrift te maken dat niet te veel verschillende kleuren of de vele geweldige afbeeldingen die het zou kunnen presenteren, laat zien. Ik hou erg van de oplossing die we hebben bedacht voor editienummer 0, ons pilotnummer, waar nooit een afbeelding op de omslag zal staan. Van daaruit kunnen we eenvoudig de kleur aanpassen afhankelijk van het onderwerp van het tijdschrift. Dit nummer heeft de vervuilde kleur van een brons okerkleurig bruin. Deze vraag hangt samen met een zeer belangrijk aspect van het tijdschrift, namelijk dat het op de een of andere manier altijd moet rechtvaardigen waarom het bestaat.

Morgane: We hebben ook gekozen voor een glanzend en glanzend papier voor de omslag om de digitale apparaten, zoals smartphones, na te bootsen. Het idee was om dat soort glanzend effect te hebben.

Victor: Door geen afbeeldingen op de omslag te hebben, paste het bij het idee van Laurens die iets radicaals wilde. Ook kwam Laurens alleen met één referentie, super scherp, voor het ontwerp.

Morgane: Ja, het Situationistische tijdschrift! Het is echt een eerbetoon aan die covers.

Victor: De Revue Situationiste werd in de jaren ’50 en ’60 in Parijs verspreid. Op de omslag stond alleen een metalen kleur met de titel. We vonden dit radicale ontwerpgebaren leuk, dus besloten we het te behouden.

Morgane: Misschien kunnen we wat dieper ingaan op deze eerste uitgave. Zoals je al noemde, roept de kleur van de omslag toxiciteit en vervuiling op. Het is ook een directe verwijzing naar het kunstwerk van een van de kunstenaars in het magazine, genaamd Matthew C. Wilson. Dit zijn fragmenten uit de film die in het magazine wordt besproken. De hele film is eigenlijk in deze sepia/oranje tinten. Onze belangrijkste keuze voor dit magazine is het gebruik van een algoritme gemaakt door Øyvind Kolås.

Victor: Voor deze uitgave zijn we radicaal gegaan met de behandeling van de afbeeldingen. We hebben het assimilatiekleurrooster gebruikt. Het is een plug-in die de kleur in de zwart-witafbeelding nabootst door een kleurraster in de afbeelding te plaatsen. In feite is het een zwart-witafbeelding op de achtergrond met het rooster eroverheen. In deze versie gebruiken we slechts één Pantone-kleur. Voor ons was het een poging om te zien hoever we konden gaan met het magazine en ermee te experimenteren. Het was ook een poging om wat inkt en geld voor het magazine te besparen. Het werkte uiteindelijk niet echt, maar het was meer een poging en een voorstel dan een echte strategie.

Morgane: Het was eigenlijk helemaal niet economisch. In meer technische termen was het bedoeld om minder inkt te gebruiken door een raster te gebruiken in plaats van een volledig gekleurde achtergrond. We kunnen ook zeggen dat het een grote uitdaging was voor de drukkerij (Drifosett, gevestigd in Brussel). Het was de eerste keer dat ze dit soort afbeeldingen drukten. De moeilijkheid kwam voort uit de overlapping van de twee roosters, waardoor het moeilijk was om zeker te zijn dat de afbeeldingen aan het einde leesbaar zouden zijn. Gelukkig werkte het!

Victor: Dit was het belangrijkste dat we hebben geleerd met deze uitgave. Het gesprek met de drukkerij was zeer interessant voor ons en voor de volgende uitgave.

Morgane: Misschien een nieuwe uitdaging voor de volgende uitgave!

Victor: Het is iets wat we willen ontwikkelen voor de volgende uitgave of een ander project.

Laurens: Misschien wil je iets zeggen over hoe dit verband houdt met jullie algemene werk? Hoe verhoudt het zich tot jullie dagelijkse praktijk? En normaal gesproken zijn jullie een studio van drie personen en niet alleen jullie twee.

Morgane: Ik denk dat we kunnen zeggen dat de manier waarop we typografie gebruiken een goede illustratie is van onze praktijk. We gebruiken voornamelijk lettertypen om visuele identiteiten te creëren. We denken dat lettertypen zeer verhalend zijn, net als vormen verhalend zijn. Je kunt de vorm van de letter gebruiken om verhalen te creëren.

Victor: We kunnen snel wat achtergrond geven. We komen niet direct uit de grafische vormgeving, want we begonnen met illustreren, dus we hebben nog steeds deze narratieve kijk op grafische vormgeving. We begonnen allemaal met tekeningen te maken voordat we gingen ontwerpen, dus deze narratieve benadering van de karakters van het alfabet is nog steeds het meest interessant voor ons, zelfs nu. We zijn op dit moment voornamelijk bezig met lettertypen. Ook omdat het derde lid van het trio, die vandaag niet aanwezig kan zijn, Quentin, websites ontwikkelt. We hebben deze digitale component die belangrijk is in onze studio.

Laurens: Kun je iets zeggen over jullie volgende stappen in het maken van lettertypen, wat jullie op dit moment aan het ontwikkelen zijn?

Morgane: Ja, we zijn bezig met het opzetten van een lettergieterij op dit moment.

Laurens: Wat is een lettergieterij?

Morgane: Een lettergieterij is de digitale ruimte waar je lettertypen kunt vinden.

Victor: Wel, het is nu een digitale ruimte! Het was vroeger het bedrijf dat lettertypen verkocht. Maar het is alleen digitaal, dus het is een website. Het is iets minder romantisch dan een letterdrukruimte, maar het komt een beetje op hetzelfde neer: een lettertype ontwerpen en op de markt brengen. We zijn de platform aan het opzetten, dus het is nog niet echt actief, maar dat zal binnenkort veranderen. We werken veel met oude Belgische lettertypen die nog niet gedigitaliseerd zijn. Daarnaast werken we met ontwerpers uit het buitenland of maken we onze eigen aangepaste lettertypen. We zijn ook bezig met het opnieuw ontwerpen van aangepaste lettertypen die we voor projecten hebben gemaakt, om ze af te werken en ze schoner te maken, zodat ze ‘klaar voor gebruik’ zijn.